Czy życie z lękiem jest możliwe?

Lęk. Kiedy o nim myślimy, odczuwamy nieprzyjemne emocje. Obawy, niepewność i próba odnalezienia się w zaskakującej rzeczywistości są trudnością, z którą w różnym stopniu mierzy się każdy z nas. Jest też pozytywna strona lęku – alarmuje nas w niebezpiecznych sytuacjach (tych, w których nasze zdrowie lub życie jest zagrożone, lub związanych z zaakceptowaniem zmian i wyjściem ze strefy komfortu). Z tego artykułu dowiesz się, jak sobie radzić z lękiem i jak w bezpieczny sposób pracować nad swoimi obawami.

Czym jest lęk?

To reakcja emocjonalna pojawiająca się w stresujących sytuacjach w życiu osobistym lub zawodowym, której rolą jest ostrzeganie nas przed niebezpieczeństwem i pomoc w adaptacji do zmian wywołujących niepokój. Pełnią więc ważną rolę w naszym życiu! Kiedy następuje generalizacja negatywnego zjawiska, zaczynamy sądzić, że skoro raz znaleźliśmy się w trudnej sytuacji, następnym razem może się ona powtórzyć. Takie podejście do wyzwań i niespodziewanych sytuacji obniża jakość życia.

Lęk staje się zaburzeniem, kiedy się przedłuża i doświadczamy go nawet wtedy, gdy czynnik wywołujący u nas stres nie znajduje się już w naszym bezpośrednim otoczeniu. Utrzymujące się poczucie zagrożenia utrudnia codzienne funkcjonowanie, bo osoba zmagająca się z lękiem nie potrafi nad nim zapanować i w bezpieczny dla niej sposób zmierzyć się z napotkaną trudnością.

Lęk może dotyczyć różnych zjawisk – sytuacji, przedmiotów czy zwierząt. Wśród cech wspólnych wymienić można m.in. trudność w uspokojeniu się, długotrwałe poczucie niepokoju i przytłoczenie nagłym atakiem paniki lub niepokoju. Pojawia się również częste rozmyślanie o przykrych wydarzeniach, przeżytych traumach. Powraca też pytanie: “co jeśli?” – wywołujące niepewność dotyczącą przyszłości, związane z nią obawy oraz powstawanie czarnych scenariuszy.

Co warto wiedzieć o zaburzeniach lękowych?

Osoby zmagające się z lękiem są bardziej refleksyjne, co prowadzi do większej ostrożności również w tych obszarach, które się z nim bezpośrednio nie wiążą. Aby możliwe było skonfrontowanie się z lękiem, potrzebne jest poczucie bezpieczeństwa. Proces radzenia sobie z nim odbywa się na określonych warunkach, akceptowanych przez osobę mierzącą się z niepokojem.

Zaburzenia lękowe często następują po innych sygnałach wysyłanych przez nasz organizm. Jeśli pojawiają się u nas dolegliwości somatyczne, czyli informacje przekazywane nam przez ciało w sytuacjach, które nam nie służą (np. wiążą się ze stresem, obawami czy brakiem możliwości realizacji potrzeb), powinniśmy je traktować jak drogowskazy. Są to podpowiedzi warte zauważenia podczas podejmowania decyzji (np. o zmianie pracy) i mierzenia się z niecodziennymi wyzwaniami (np. wystąpieniem publicznym bez wcześniejszego doświadczenia). Aby wiedzieć, jak złagodzić odczuwanie lęku, trzeba wiedzieć, w jaki sposób o sobie przypomina, jakie sygnały wysyła nam wtedy ciało.

Czynników przyczyniających się do występowania lęku możemy szukać w naszych dotychczasowych doświadczeniach, ale też doświadczeniach naszych bliskich. Występowanie zaburzeń lękowych w rodzinie wskazuje predyspozycje do pojawienia się ich również u innych członków, ale nie determinuje to losów człowieka.

Innym powodem pojawienia się zaburzeń lękowych są nieprzewidziane sytuacje wywołujące stres i silne emocje lub takie, które wiążą się z dużymi zmianami w naszym życiu – np. utrata pracy lub jej zmiana, mobbing, ślub, narodziny dziecka, śmierć bliskiej osoby. Mogą to być zarówno negatywne okoliczności, jak i pozytywne.

Innym czynnikiem są cechy osobowości. Wymienia się tutaj występowanie niektórych cech, np. perfekcjonizmu. Zawyżona potrzeba kontroli także nie pozwala w zdrowy sposób myśleć o obowiązkach i odpowiedzialności za siebie lub innych. Z kolei niska samoocena wywołuje obawy przed oceną innych i byciem niewystarczalnym.

Coaching w radzeniu sobie z lękiem

Szukając pomocy w tym obszarze, nie zapomnij o roli specjalisty, np. psychoterapeuty lub coacha. Z jego pomocą możesz podjąć kilka działań, które ograniczą negatywny wpływ zaburzeń lękowych.

Jeśli czujesz się przytłoczony codziennością, odłóż podejmowanie ważnych życiowych i zawodowych decyzji na później. Kiedy Twoje obawy w innych obszarach życia się ustabilizują, będzie mógł wrócić do tych zmian, które wywołują u Ciebie silny stres. Na bieżąco rozwiązuj też konflikty w życiu zawodowym i prywatnym. Współpraca i zaufanie to ważny element naszego funkcjonowania, dlatego warto dbać o dobre relacje zarówno z członkami rodziny, jak i współpracownikami. Nie zapominaj o dbaniu o siebie poprzez zdrowy styl życia, czyli odpoczynek, sen, aktywność fizyczną i odżywianie. Rozwijaj swoje zainteresowania. Szukaj równowagi w tym, co robisz i jak planujesz różne obszary swojego życia.

Jak jeszcze możesz radzić sobie z lękiem? W coachingu spotkasz się z praktykowaniem uważności i wewnętrznym dialogiem, które uczą nas życia chwilą obecną, doświadczania świata oraz poddawania w wątpliwość przekonań i myśli, które powstrzymują nas przed działaniem mimo braku racjonalnych argumentów.

Uważność polega na koncentracji na teraźniejszości. Ogranicza to zamartwianie się przeszłością lub przyszłością i pozwala się zatrzymać, aby wszystkie zmysły mogły odbierać otoczenie w określonym momencie. Pozwala to ograniczyć sytuacje, w których nasze myśli przybierają nieracjonalną postać, niezdrową dla nas. Z kolei wewnętrzny dialog, który przypomina nam o tym, że przeszłość jest już za nami, skłania nas do przyjrzenia się sytuacji i określenia, czy dotychczasowy sposób myślenia chroni nasze zdrowie lub życie i czy nasze myśli są prawdą, zastanowienia się, co możemy stracić, nie decydując się na jakieś działanie z powodu potrzeby uniknięcia zmierzenia się z lękiem.

Lęk – życie z lękiem jest możliwe!

Każdy z nas mierzy się z różnymi wyzwaniami. Nie rozpamiętuj negatywnych aspektów przeszłości i nie przywiązuj się do określonej wizji przyszłości. Otwórz się zarówno na porażki, jak i sukcesy (obie sytuacje mogą prowadzić do odczuwania lęku), a kiedy czujesz się przytłoczony i lęk utrudnia Ci codzienne funkcjonowanie, skorzystaj z pomocy specjalisty, który wesprze Cię w radzeniu sobie z obawami, których doświadczasz.